دماوند یکی از شهرستان های استان تهران است که در ناحیه شمال خاوری استان قرار گرفته است. این منطقه ی زیبا در دامنه های زیبای کوهستان دماوند واقع شده و ازطبیعت جذاب، زیبا و منحصر به فردی برخوردار است.
دماوند یکی از شهرستان های استان تهران است که در ناحیه شمال خاوری استان قرار گرفته است. این منطقه ی زیبا در دامنه های زیبای کوهستان دماوند واقع شده و ازطبیعت جذاب، زیبا و منحصر به فردی برخوردار است. رودخانه های متعددی که از دماوند سرچشمه می گیرند، در آبادانی باغ ها و کشت زارهای اطراف این شهرستان سهم به سزایی داشته و علاوه بر رونق کشاورزی و باغ داری سبب به وجود آمدن نواحی ییلاقی با چشم اندازهای زیبایی در منطقه شده اند. چشمه های متعدد آب گرم و معدنی در نواحی ییلاقی با چشم اندازهای گوناگون فصلی، دریاچه های کوچک و بزرگ دایمی و فصلی با آب شیرین، جلوه های زیبایی از طبیعت ایران را در این منطقه از استان تهران به نمایش گذاشته اند. شهرستان دماوند پس از تهران بیش ترین آثار تاریخی و طبیعی استان را درخود جای داده است. آثار تاریخی و معماری موجود در شهرستان دماوند نمایان گر پیشینه تاریخی منطقه است. برج و مقبره شبلی، قلعه باستانی گل خندان و ده ها اثر تاریخی دیگر از جمله دیدنی های شهرستان دماوند هستند. کشت انواع محصولات در این منطقه رواج داشته و وجود باغ های سرسبز و خرم و مراتع مرغوب از مهم ترین ویژگی های شهرستان دماوند محسوب می شود.
مکان های دیدنی و تاریخی
شهرستان دماوند آرمیده دردامنه های زیبای کوهستان دماوند، ازطبیعت جذاب، زیبا و منحصر به فردی برخورداراست که بیش ترین آن را مدیون قله سر به فلک کشیده دماوند است. رودخانه های متعددی که از دماوند سرچشمه می گیرند، در آبادانی باغ ها و کشت زارهای اطراف این شهرستان سهم به سزایی داشته و سبب به وجود آمدن نواحی ییلاقی با چشم اندازهای زیبایی در منطقه شده اند. چشمه های متعدد آب گرم و معدنی در نواحی ییلاقی با چشم اندازهای گوناگون فصلی، دریاچه های کوچک و بزرگ دایمی و فصلی با آب شیرین، جلوه های زیبایی از طبیعت ایران را در این منطقه از استان تهران به نمایش گذاشته اند.
آثار تاریخی و فرهنگی موجود در شهرستان دماوند نیز نمایش گر قدمت تاریخی منطقه است. برج و مقبره شبلی که مربوط به قرن 5 هجری قمری است، معروف ترین بنای تاریخی ناحیه است و قلعه باستانی گل خندان که مربوط به دوره ساسانی است، از دیگر آثار تاریخی شهرستان دماوند محسوب می شود. مساجد، امام زاده ها و بقعه ها که به قرون مختلف تعلق دارند، نیز در قسمت های مختلف شهرستان دماوند پراکنده شده اند و از جمله آثار تاریخی منطقه به شمار می آیند.
صنایع و معادن
صنایع این شهرستان شامل صنایع دستی و صنایع ماشینی و کارگاه ها می شود. کارگاه های متعدد از قبیل: درب و پنجره سازی، تراش کاری، مبل سازی، آهنگری و نجاری نیز در شهر دماوند دایر شده است. معادن فعال این شهرستان نیز عبارتند از:
– معدن کائولون کریتون در 13 کیلومتری باختر شهر دماوند (مجاورت رودهن) که توسط کارخانه های کاشی و سرامیک سعدی (سازمان صنایع ملی ایران) مورد بهره برداری قرار می گیرد.
– خاک صنعتی کور در 15 کیلومتری جنوب خاوری دماوند و لومیت هویر در 14 کیلومتری جنوب خاوری دماوند که هر دو معدن مابین روستاهای آبسرد و کور واقع شده اند.
– معدن سیلیس مبارک آباد 13 کیلومتری شمال باختری دماوند و 2 کیلومتری شمال روستای مبارک آباد.
– کوارتزیت مشاء 6 کیلومتری شمال باختری دماوند (مجاورت روستای مشاء)
– سنگ ساختمانی اوزون 13 کیلومتری باختر دماوند و 3 کیلومتری جنوب خاوری رودهن هرپنج معدن فوق توسط شرکت خدمات و توسعه معادن ایران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرند.
– ماسه ریخته گری و سیلیس سرانزای فیروزکوه 24 کیلومتری جنوب خاوری فیروز کوه که به وسیله ی شرکت تامین ماسه و ریخته گری تهران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرد.
– معدن سیلیس سرانزای فیروز کوه 20 کیلومتری جنوب خاوری فیروزکوه
– سنگ گچ لومان زیارت، 20 کیلومتری جنوب خاوری دماوند (مابین روستاهای زیارت و بومان). دو معدن فوق توسط شرکت سهامی کل معادن ایران مورد استخراج و بهره برداری قرار می گیرند.
– سنگ آهک سرهار واقع در 2 کیلومتری شمال باختر دماوند که استخراج از آن توسط شرکت معادن سرهار دماوند است.
کشاورزی و دام داری
آب کشاورزی در شهرستان دماوند از چشمه سارها، رودخانه ها و چاه های ژرف و نیمه ژرف تامین می شود و کشت به دو گونه آبی و دیمی انجام می گیرد. تره بار، گندم، علوفه، سیب، گلابی و دیگر میوه های سردسیری، سیب زمینی، لوبیا سبز، سیب درختی و بیش تر میوه های سردرختی از فرآورده های اطراف این شهرستان هستند. هم چنین دام داری در شهرستان دماوند به دو طریق صنعتی و سنتی رایج بوده و دام داری های صنعتی شامل واحدهای گاوداری از نژادهای اصیل و خارجی است. قابل ذکر است که مراتع غنی و پر علف این شهرستان هر ساله در فصل های بهار و تابستان محل چرای ییلاقی دام داران بزرگ مهدی شهر (سنگسر) و سایر نواحی جنوبی این شهرستان است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
دماوند در متون قدیمی، به نام های گوناگونی از جمله ‹‹دنباوند›› نامیده شده است. در مورد وجه تسمیه ی نام این منطقه؛ مسلم است که نام آن از قله مشهور دماوند گرفته شده است. وجه تسمیه نام کوه نیز به دلیل دما و گرمایی بوده که همیشه از نوک کوه خارج می شده است. فردوسی بارها از این شهر در شاهنامه نام برده و کوه دماوند را آشیانه سیمرغ، آموزنده زال پدر رستم دانسته است. این شهر در سال 30 هـ . ق در زمان خلافت عثمان به دست مسلمانان فتح شد. دماوند در بردارنده ی آثاری از دوره های ساسانی و به خصوص سلجوقیان است. این شهرستان در خاور تهران واقع شده و یکی از شهرهای قدیمی ایران است. دماوند در زمان آبادانی ری نیز آباد بود، و به عنوان یک آبادی خوش آب و هوا در قرون اولیه اسلام از آن یاد شده است. با این وجود زمین لرزه های بسیار که خسارات فراوان و ویرانی های پیاپی نیز به همراه داشته در درازای تاریخ به سبب نزدیکی به کوه دماوند، بخش بزرگی از آثار این پیشینه را از بین برده است.
مشخصات جغرافیایی
شهر دماوند مرکز شهرستان دماوند، در 52 درجه و 04 دقیقه درازای خاوری و 35 درجه و 43 دقیقه پهنای جغرافیایی و در بلندی 1960 متری از سطح دریا واقع شده است. شهرستان دماوند از شمال به شهرستان های قائم شهر، بابل و آمل، از جنوب به شهرستان گرمسار، از جنوب باختری به شهرستان ورامین، از خاور به شهرستان سمنان و از باختر به شهرستان شمیرانات محدود می شود. قله ی مشهور دماوند که نام این شهرستان از آن گرفته شده؛ از خود شهر دماوند دیده نمی شود و دیدن آن از منطقه کیلان میسر است. رودخانه های دماوند، سیاه رود و دریاچه های تار و مومج از منابع آبی این شهرستان هستند که علاوه بر رفع نیازهای آبی از جاذبه های جغرافیایی دماوند نیز محسوب می شوند. آب و هوای دماوند سردسیری و ییلاقی است. راه اصلی تهران ـ قائم شهر، که دماوند در 1 کیلو متری آن قرار دارد و راه اصلی تهران ـ آمل که دماوند در کیلومتر 55 آن واقع شده است، مسیرهای دسترسی به این محدوده هستند.
